Средневековая история Татарстана – экспозиция представляет историю края периода существования Волжской Булгария, Золотой Орды и Казанского ханства.

Археологические коллекции отражают самобытную культуру населения Волжско-Камской Булгарии (X-XIII вв.) – одного из первых государств Восточной Европы,  с высоким уровнем развития земледелия, животноводства и ремесел. Подтверждением являются многочисленные находки земледельческих орудий труда, инструментов и изделий различных ремесел, предметов импорта. Широко представлен комплекс ювелирных украшений: височных колец, шумящих подвесок, браслетов, перстней, шейных и нагрудных украшений, наборных поясов и пряжек из меди, бронзы и  серебра.

После монгольского завоевания в XIII – XV вв. территория Волжской Булгарии вошла в состав Улуса Джучи. В экспозиции находятся предметы, показывающие высокий уровень городской культуры и благоустройства города Болгара – фрагменты уличных фонтанов и банных водоемов из резного белого камня, каменные плиты с цветным поливным покрытием для облицовки стен зданий, надгробные плиты с вырезанным орнаментом и эпитафиям.

В особых кладовых можно увидеть ювелирные украшения из средневековых кладов, монеты, торговый инструментарий и предметы импорта из стран Запада и Востока.

Среди уникальных экспонатов – золотая височная подвеска с уточкой XII-XIII вв.; замок мастера Абу-Бекра 1146-1147 гг. с благопожелательной надписью на арабском языке, единственный сохранившийся документ периода Казанского ханства – ярлык казанского хана Сахиб-Гирея 1523 г.

 

Татарстанның урта гасырлар тарихы – экспозиция төбәкнең Идел буе Болгары, Алтын Урда һәм Казан ханлыгы чорындагы тарихын яктырта.

Археология тупланмалары игенчелек, терлекчелек һәм һөнәрчелек зур үсешкә ирешкән Көнчыгыш Европадагы беренче дәүләтләрнең берсе булган Идел-Чулман Болгары (X-XIII йөзләр) халкының үзенчәлекле мәдәниятен яктырта. Аның казанышлары турында күпсанлы җир эшкәртү кораллары, төрле һөнәр ияләре әсбаблары һәм эшләнмәләре, чит илләрдән китерелгән әйберләр сөйли. Бакырдан, бронзадан һәм көмештән ясалган чигә алкалары, тавышлы асылмалар, беләзекләр, йөзекләр, муен һәм күкрәк бизәгечләре, билбау һәм каптырма җыелмаларын үз эченә алган зәркән бизәнү әйберләре комплексы үзәк урынны алып тора.

XIII-XV йөзләрдә монголлар тарафыннан яулап алынганнан соң Идел буе Болгары территориясе Җүчи Олысы составына керә. Экспозициядә урын алган, ак таштан ясалган сырлы урам фонтаннары һәм мунча су савытлары фрагментлары, биналарның стеналарын бизәү өчен кулланылган, төсле ялтыравык белән капланган таш плитәләр, орнаментлар һәм эпитафияләр сырлап төшерелгән кабер ташлары Болгар шәһәрендә мәдәниятнең һәм төзекләндерүнең югары дәрәҗәгә ирешүен күрсәтә.

Махсус хәзинәлекләрдә урта гасыр хәзинәләрендә табылган зәркән бизәнү әйберләрен, акча тәңкәләрен, сәүдәгәр әсбабларын, Көнбатыш һәм Көнчыгыш илләреннән китерелгән әйберләрне күрергә мөмкин.